Dan žena kroz istoriju

Danas je 8. mart dan koji žene širom planete obeležavaju kao svoj. Prva asocijacija kod mnogih na pomen ovog datuma je Klara Cetkin i njena borba za prava žena. Međutim, žene su svoja prava zahtevale i pre nego što se na istorijskoj sceni pojacila Cetkinova.

Osmog marta 1857.  godine u Njujorku su štrajk stupile radnice fabrike tekstila, zahtevajući bolje uslove rada za žene. Na isti dan, na istom mestu, 51-godinu kasnije, ponovo je došlo do štrajka žena. Radnice su najprije bile zatvorene u fabrici, iz koje nisu mogle da izađu, a potom je izbio požar, u kome je postradalo 129 žena. U znak sećanja na ovaj događaj , godinu dana kasnije u Njujorku je po prvi put obeležen 8. mart, Dan žena.

Godine 1910. u Kopenhagenu, na Drugoj internacionalnoj konferenciji žena dogovoreno je da se jedan dan u martu proglasi Danom borbe žena za njihova prava. Tako je za prvi međunarodni Dan žena najprije proglašen 19. a ne 8. mart. Naime, tada su žene Nemačke, Danske, Austrije, Švajcarske i Amerike zatražile pravo glasa.

U Nemačkoj je tako, Klara Cetkin izvela milion ljudi na ulice. Godine 1912. i žene u Francuskoj su zatrazile da dobiju pravo glasa, u koje spada i pravo da budu izabrane, a potom i žene u Holandiji, Švedskoj i godinu dana kasnije, 1913. u Rusiji.

Godien 1918. u Nemačkoj je prvi put uvedeno pravo žena da glasaju ali i da budu izabrane. To je bio prvi veliki uspeh pokreta žena u ovoj zemlji.

Dve godine ranije, 8. marta u Petrogradu, Ruskinje zaposlene u tekstilnoj industriji stupile su, po ugledu na Amerikanke u štrajk. Štrajk je doveo kasnije do izbijanja februarske revolucije u Rusiji.

Na Drugoj međunarodnoj konferenciji žena u Moskvi, 1921. odlučeno je da se 8. mart, u celom svetu proglasi Međunarodnim Danom žena.

Na ovaj dan podeća se na njihovu dugogodišnju borbu, u kojoj su najveći uspesi bili uvođenje osmočasovnog radnog vremena, ujednačavanje plata za muškarce i žene, ali i zaštita majki, te uvođenje porodiljskog odsustva.

Kada su Hitlerovi nacisti došli na vlast zabranili su Dan žena i uveli Dan majki. Žena je od tada u Nemačkoj bila svedena na suprugu i osou za rađanje. Nakon Drugog svetskog rata, Dan žena 8. mart ponovo je uveden u delu Nemačke pod sovjetskom okupacijom.

Emancipacija žena u socijalistickim zemljama politički je forsirana. Tek kasnih šezdesetih godina žene u tada Zapadnoj Nemačkoj, ponovo su otkrile 8. Mart, međunarodni Dan žena.

I. M.